ଅସୁବିଧାର ସଙ୍କେତ

ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶରେ କାମ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଜ ଦେଶକୁ ପଠାଯାଉଥିବା ଟଙ୍କା କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ୨୦୧୫ ଏବଂ ୨୦୧୬ରେ କମି କମି ଆସିଛି । ଯେତେବେଳେ କି ୨୦୧୬ ମସିହାରେ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କୁ ପଠାଯାଉଥିବା ଟଙ୍କା ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ଶତିକଡ଼ା ୨.୪ ଭାଗ ହ୍ରାସ ପାଇଲା, ଭାରତ ପାଇଁ ତାହା ବହୁତ ଅଧିକ ତଥା ଶତକଡ଼ା ୯ ଭାଗ ଥିଲା । ଭାରତ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଶ୍ରମ ପାଉଣା ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଦେଶ । ଯଦି ଏହି ଧାରାଟି ଜାରି ରହେ ତେବେ କେବଳ ଦେଶର ହିସାବ ଖାତାଟି ଅସନ୍ତୁଳିତ ହେବନାହିଁ, ଏହା ମଧ୍ୟ କେରଳ ଭଳି କେତେକ ରାଜ୍ୟକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବେ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବ ଯେଉଁଠି ସର୍ବାଧିକ ଲୋକ ଦାଦନ ଖଟିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚିମ ଏସିଆ ସମେତ ଅନେକ ଦରିଆପାରି ଇଲାକାକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି । ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ପଇସା ଆସିବା କଥାଟି ଅର୍ଥନୀତିରେ ମିଶ୍ରିତ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ନାଲି ଗାଲିଚା ପକେଇ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗକାରୀଙ୍କୁ ସରକାର ପାଛୋଟି ନେବା ସତ୍ତେ୍ୱ, ଶ୍ରମିକମାନେ ପଠାଉଥିବା ପଇସାରେ ହ୍ରାସ ଘଟିବା ଏବଂ ବିଦେଶୀ ଅନୁଦାନ ଯାହାକୁ ମାର୍ଜିତ ଭାଷାରେ ସରକାରୀ ବିକାଶ ସହାୟତା କୁହାଯାଏ ତାହା ସ୍ଥିର ରହିବା କଥାଟି ଦେଶ ପାଇଁ କିଛି ଭଲ ଖବର ନୁହେଁ ।

ଯେଉଁ ତଥ୍ୟ ସବୁ ଉପରେ ଦିଆଯାଉଛି ତାହା ‘ଦାଦନ ଓ ପଠାଯାଉଥିବା ପାଉଣା’ ନାମରେ ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । ଏହି ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି ଗ୍ଲୋବାଲ ନଲେଜ୍ ପାର୍ଟନରସିପ୍ ଅନ ମାଇଗ୍ରେସନ୍ ଏଣ୍ଡ ଡେଭେଲପମେଣ୍ଟ (କଘଙଗଇଊ), ଯାହାକି ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଜର୍ମାନୀ, ସ୍ୱିଡ଼େନ୍ ଓ ସୁଇଜରଲାଣ୍ଡ ସରକାରଙ୍କର ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଓ ଅନୁଦାନ ପ୍ରାପ୍ତ ଏକ ବହୁରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍ଥା । ଏହି ରିପୋର୍ଟ କହିଛି ଯେ ୨୦୦୮ର ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଙ୍କଟ ପରେ ଯଦିଓ ବିଦେଶରୁ ପଠାଯାଉଥିବା ଅର୍ଥ କମିଯାଇଥିଲା, ତେବେ ବର୍ଷକ ଭିତରେ ସେହି ସ୍ଥିତି ସୁଧରି ଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଗତ ଦୁଇବର୍ଷ ଭିତରେ ବିଦେଶରୁ ପଠାଯାଉଥିବା ପଇସା କମିଯାଉଛି, ସେ ଭିତରେ ଅଛି ଅସୌଧିତ ତୈଳ ଦରରେ ହ୍ରାସ, ରଷିଆ ଏବଂ ଗଲ୍ଫ ସହଯୋଗ ଦେଶମାନଙ୍କର ଦୁର୍ବଳ ଆର୍ଥିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ତଥା ଅର୍ଥ ବିନିମୟ ହାରରେ ଅସ୍ଥିରତା । ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସେମାନଙ୍କର ଏବଂ ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶ୍ରମିକ ସଙ୍ଗଠନର ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ଅର୍ଦ୍ଧକୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକମାନେ ବିବେକବିହୀନ ଦଲାଲମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ବେଳେ ଯେଉଁ ଲୁଣ୍ଠନର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି ତାହା ଗୋଟିଏ ବର୍ଷର ପାଉଣା ସହ ସମତୁଲ । ପୁଣି ଘରକୁ ପଠାଉଥିବା ପଇସା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତି ୧୦୦ ଟଙ୍କାରେ ହାରାହାରି ୭ଟଙ୍କା ୫୦ ପଇସା ଦେବାକୁ ପଡ଼ୁଛି । ଏଥିସହିତ ଅନେକ ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ ‘ସମୃଦ୍ଧ’ ପଶ୍ଚିମ ଏସିଆ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଭାରତରୁ ଆସିଥିବା ନିର୍ମାଣ ଶ୍ରମିକମାନେ କେଉଁ ଦୟନୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ବଞ୍ଚୁଛନ୍ତି ।

ଯେତେବେଳେ ଅର୍ଥନୀତି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ବିଦେଶରୁ ପଠାଯାଉଥିବା ଏହି ଅର୍ଥଟି ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରାର ଗୋଟିଏ ସ୍ଥିର ସ୍ରୋତଟିଏ ଯୋଗାଇ ଦେଇ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଚଳମାନ କରାଇ ରଖିଥାଏ । ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କର ହିସାବ ଅନୁସାରେ ବିଦେଶରୁ ପଠାଯାଉଥିବା ପଇସା ଗତ ୧୫ବର୍ଷ ଭିତରେ ତିନିଗୁଣ ବଢ଼ିଥିଲା । ଏବେ ମାତ୍ର ୨ବର୍ଷ ହେବ ସେଥିରେ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି । ୨୦୧୪ ମସିହାରେ ବିଦେଶରେ କାମ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନେ ଯେଉଁ ଅର୍ଥ ପଠାଉଥିଲେ ସବୁଠାରୁ ଆଗରେ ଭାରତ ଥିଲା (୭୦ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ବା ଆଜିର ଦିନରେ ଯାହାର ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟ ହେବ - ୪ଲକ୍ଷ ୫୧ ହଜାର ୭୪୫ କୋଟି ଟଙ୍କା) ଏବଂ ପଛକୁ ଅଛି ଚୀନ୍ (୬୪ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର) । ଯଦିଓ ବିଦେଶରୁ ପଠାଯାଉଥିବା ପଇସା କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାର ଅର୍ଥନୈତିକ କାମକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦିଏ (ଯେମିତିକି ଯାହା ପାଖକୁ ପଇସା ଆସୁଛି ତାହାର ଘର ତିଆରି ଇତ୍ୟାଦି), ଏହାର ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ଯେମିତିକି ବିସମତା ବଢ଼ିବା, ଶ୍ରମିକ ନମିଳିବା ଏବଂ ଲିଙ୍ଗଗତ ସନ୍ତୁଳନ ପ୍ରଭାବିତ ହେବା । ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କ ଭଳି ବହୁରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ ଯୁକ୍ତି ରଖନ୍ତି ଯେ ବିଦେଶରୁ ଆସୁଥିବା ଅର୍ଥ ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଖାତା ଖୋଲାଯାଏ ଯାହାଫଳରେ ଆର୍ଥିକ ସେବା ମିଳିପାରେ । ବିଦ୍ୱାନ ଓ ସମାଲୋଚକମାନେ ଏହି କଥା ସହ ଏକମତ ନୁହଁନ୍ତି ଏଇଥିପାଇଁକି ଯେ, ଅନୁପଯୁକ୍ତ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶର ମୂଳ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦିଗରେ ଆସୁଥିବା ଅର୍ଥ ସହାୟକ ହୋଇନଥାଏ ଏବଂ ଆସୁଥିବା ଅର୍ଥକୁ ତଥାକଥିତ ‘ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ବିକାଶ’ର ମାଧ୍ୟମ ବୋଲି କହିବା ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଗରିବ ଲୋକଟିର ବୋଝକୁ ବଢ଼େଇ ଦେଇଥାଏ ।

ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ବିନିମୟ ହିସାବ ଖାତାର ସନ୍ତୁଳନଟି ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ଗଡ଼ବଡ଼ିଆ ସ୍ଥିତିରେ ଅଛି । ଗତ କିଛିମାସ ହେବ ରପ୍ତାନୀଟି ବଢ଼ିଛି ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ କାଳ ଏଥିରେ ହ୍ରାସ ଆସିବା ପରେ । ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ଏପ୍ରିଲ-ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୬ରେ ନେଣଦେଣ ତଥା ଅଦଳବଦଳର ହିସାବକୁ ତା ପୂର୍ବ ବର୍ଷର ଏହି ସମୟକାଳର ହିସାବ ସହ ଯଦି ତୁଳନା କରାଯାଏ, ତେବେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ନିଅଣ୍ଟିଆ ପରିସ୍ଥିତି (ଯେତେବେଳେ ରପ୍ତାନୀ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଜିନିଷ ଆମଦାନୀ କରାଯାଇଥାଏ) ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟିକ ବାଣିଜ୍ୟ ନିଅଣ୍ଟିଆ ପରିସ୍ଥିତି (ଯେଉଁଠି ସେବା କ୍ଷେତ୍ର ବା ପୁଞ୍ଜି ନେଣଦେଣ ନୁହେଁ କେବଳ ଜିନିଷପତ୍ରର ଆମଦାନୀ-ରପ୍ତାନୀ ଭିତରେ ଥିବା ତାରତମ୍ୟକୁ ବୁଝାଇଥାଏ) ଭିତରେ ପ୍ରଭେଦଟି ସଙ୍କୁଚିତ ହେଉଛି । ମୂଳ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିର ସିଧାସଳଖ ବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିନିଯୋଗ ବଢ଼ିଛି ଏବଂ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରାର ଭଣ୍ଡାରଟିରେ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି । ଯଦିଓ ଜାଳେଣି ତୈଳର ହାର ତିନିବର୍ଷ ଧରି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସ୍ଥିର ରହିଛି, ଏହି ପରିସ୍ଥିତି ଆଗକୁ ଏମିତି ନରହିପାରେ । ମୂଳ ବିଦେଶୀ ପୋର୍ଟ୍ ଫୋଲିଓ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ (ଯଥା ବିଦେଶୀ ଅର୍ଥ ଆମ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଜମା କରିବା ବା ଆମ ଷ୍ଟକ ବଜାରରେ ଅଂଶଧନ କିଣିବା, ସବୁକିଛି ଅନ୍ଦାଜ୍ ଉପରେ ଆଧାର କରି) କମିଛି । ଲାଭ, ସୁଧ, ଲାଭାଂଶ ଇତ୍ୟାଦି ଦେଶବାହାରକୁ ଯିବାର ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବା ଏବଂ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସଫ୍ଟୱେର ରପ୍ତାନୀ କମିବା ଓ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ଆଧାରିତ ସେବାରେ ହ୍ରାସ ଘଟିବା ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି । ଆମେରିକା ତା’ର ନିଜ ବଜାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରୁଥିବା ଯୋଗୁଁ ଏଭଳି ରପ୍ତାନୀ ଜନିତ କଟକଣା ଜାରି ରହିବ । ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସମୟରେ ଆମେରିକା, ପଶ୍ଚିମ ୟୁରୋପ ଜାପାନରେ ଭାରତୀୟ ରପ୍ତାନୀର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିକୁ ନେଇ କେଉଁ ସ୍ଥିତି ରହିବ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବେ କହିହେବ ନାହିଁ ।

ଏହିଭଳି ଏକ ବୃହତ୍ତର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ହିଁ ବିଦେଶରୁ ଆମକୁ ପଠାଯାଉଥିବା ପଇସାରେ ଯେଉଁ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି ତା’ର ମହତ୍ୱକୁ ବୁଝିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହି ପଠାଯାଉଥିବା ପଇସା ଭାରତ ସମେତ ଅନ୍ୟ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୀତିରେ ବଡ଼ ଧରଣର ଭୂମିକା ନିଭାଇ ଥାଆନ୍ତି ବିଶେଷକରି ଅସ୍ଥାୟୀ ଦାଦନ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧକୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଜୀବିକା ଉପାର୍ଜନ କ୍ଷେତ୍ରରେ । ଆଉ ଗୋଟିଏ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣର ପଇସା ପଠାଉଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ ହେଉଛନ୍ତି ଉତ୍ତର ଆମେରିକାରେ ବାସ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟ ସଫ୍ଟୱେର ଇଞ୍ଜିନିୟରମାନେ । ନିକଟରେ ଏଚ୍.ୱାନ୍.ବି. ଭିସାକୁ ନେଇ କରାଯାଇଥିବା କଟକଣା ଯୋଗୁଁ ଏଠାରୁ ଆସୁଥିବା ଅର୍ଥ ପ୍ରଭାବିତ ହେଇପାରେ । ଏହି ଅର୍ଥର ଏକ ବିରାଟ ଭାଗ ସମ୍ପତ୍ତିବାଡ଼ି ବା ଘରବାଡ଼ି କିଣିବାରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥାଏ ।

ସବୁଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିଲେ ବିଦେଶରୁ ଆସୁଥିବା ଅର୍ଥ ହ୍ରାସ କଥାଟି ଉପରେ ସରକାରଙ୍କର କିଛି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ତଥାପି ଏଭଳି ଏକ କଥା ଉଦ୍ବେଗର ଏକ କାରଣ ସାଜିଛି ।